Kabul Tarihi: Y.K/08.08.2025

TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ BAŞKANLIĞI
ENGELLİ HAKLARI KOMİSYONU YÖNERGESİ

BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler, Amacı, Kapsamı ile Görev ve Etkinlikleri

 

Amaç
Madde 1:
(1)1136 sayılı Avukatlık Kanunu'nun 110/17. maddesi ile Türkiye Barolar Birliğinin (TBB) görevleri arasında yer alan, hukukun üstünlüğünü, insan haklarını savunmak ve korumak, bu kavramlara işlerlik kazandırmak, engelli bireylerin bireysel özerkliklerine saygı gösterilmesini ve engelli bireylerin temel hak ve özgürlüklerden tam ve eksiksiz olarak yararlanmasını sağlamak, ayrımcılıkla mücadele etmektir.

Kapsam
Madde-2
(1) Bu YönergeTBB Çalışma ve Danışma Kurulları Temel Yönergesi çerçevesinde, TBB Başkanlığı'na bağlı olarak kurulan TBB Engelli Hakları Komisyonu'nun çalışma usul ve esaslarını düzenler.

Tanımlar
Madde-3
(1) Bu Yönergede geçen;
a) Başkan: Türkiye Barolar Birliği Başkanını,
b) Başkanlık Divanı: Türkiye Barolar Birliği Başkanlık Divanını,
c) Genel Sekreter: Türkiye Barolar Birliği Genel Sekreterini,
d) Koordinatör Üye: Merkezden sorumlu Türkiye Barolar Birliği Yönetim Kurulu üyesini,
e) Komisyon: Türkiye Barolar Birliği Engelli Hakları Komisyonu,
f) Sekreter: Merkez tarafından kendi üyeleri arasından bu Yönergede belirlenen görevleri yerine getirmek üzere seçilen üyeyi,
g) Sözcü: Merkez tarafından kendi üyeleri ve alanda çalışma ile etkinlikleri olan kişiler arasından bu Yönergede belirlenen görevleri yerine getirmek üzere seçilen üyeyi,
h) TBB: Türkiye Barolar Birliğini,
i) Temel Yönerge: Türkiye Barolar Birliği Merkez ve Komisyonlar Temel Yönergesini,
j) Üye: Merkezde görev alan avukat veya diğer meslek mensubunu,
k) Yazman: Merkez tarafından kendi üyeleri arasından bu Yönergede belirlenen görevleri yerine getirmek üzere seçilen üyeyi,
l) Yönerge: Türkiye Barolar Birliği Engelli Hakları Komisyonu Yönergesini,
m) Yönetim Kurulu: Türkiye Barolar Birliği Yönetim Kurulunu ve
n) Yürütme Kurulu: Türkiye Barolar Birliği Engelli Hakları Komisyonu Yürütme Kurulunu ifade eder.

Görev ve Etkinlikler
Madde 4:
(1) Komisyon, ikinci maddede belirtilen amaçlarına ulaşmak için, Türkiye Barolar Birliği Yönetim Kurulu'na sunulup, onayı alınmak suretiyle aşağıdaki çalışma ve etkinlikleri yürütür.
(2) Engelli haklarına ve engelliliğe ilişkin ulusal ve uluslararası alanda seminer, konferans, toplantı ve benzeri etkinlikleri düzenlemek,
(3) Engellilik ve engelli hukuku ile engelli hukukçuların mesleki imkanlarının geliştirilmesi için uluslararası engelli kuruluşları dahil yurtiçi ve yurtdışı araştırmalar yapmak mesleki imkanların geliştirilmesine yönelik raporlar hazırlayıp uygulanması için gerekli çalışmaları yapmak,
(4) Engellilerin diğer bireylerle eşit koşullar altında adalete etkin bir şekilde erişiminin sağlanması, bunun için usule ve yaşa uygun düzenlemeler yapılması, soruşturma ve diğer hazırlık aşamaları ve tanıklık dahil tüm hukuki işlemler ve yargısal faaliyetlere doğrudan ve dolaylı katılımlarının kolaylaştırılması, engellilerin adalete etkin bir şekilde erişimini sağlamak için kolluk ve cezaevi personeli dahil adalet sistemi çalışanlarının gerekli eğitimi almalarının sağlanması, engelli hukukçuların mesleklerinin icrasında karşılaştıkları fiziksel, bilgisel ve teknolojik engellerin kaldırılması için her türlü gerekli çalışmaları yapmak,
(5) Uluslararası alanda engelli bireylerin insan hakları alanındaki gelişmeleri izleyerek, bunların ülkemizde de uygulanması için gerekli çalışmalarda bulunmak, ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlar ile işbirliği içerisinde projeler üretmek ve yürütmek,
(6) Engelli hakları, engellilik temelinde hak ihlalleri ve ayrımcılığa yönelik süreli ve süresiz her türlü yayını Türkiye Barolar Birliği yayın birimi ile eşgüdümlü olarak yapılmasını sağlamak,
(7) Engelli bireylerin insan hakları konusu ile ilgili olarak ulusal ve uluslararası alanda kurum, kuruluş ve kişilerle, STK'larla ilişkiler kurmak, işbirliği içinde düzenli toplantılar yapmak ve diğer yöntemlerle bunları sürekli geliştirmek,
(8) Çalışma alanına giren konularda kullanmak ve değerlendirmek üzere kişisel verilerin korunması hakkında mevzuata ve usule uygun olarak Barolar ve Barolar bünyesindeki engelli hakları merkez ve komisyonları başta olmak üzere uygun bulunacak kaynaklardan veri toplamak, işlemek, saklamak ve Türkiye Barolar Birliği Başkanlığı ve Yönetim Kurulu ile paylaşmak, engelli bireylerin insan hakları ihlalleri ve engellilik temelli ayrımcı uygulamalara ilişkin, düzenli raporlar yayımlamak ve hafıza oluşturmak üzere bir arşiv tutulmasını, konusu ile ilgili engelli bireyler için erişilebilir standartlarda arşiv, kütüphane ve benzeri diğer tesisleri kurulmasını sağlamak,
(9) Ayrımcılık karşıtı hukuk ve engelli bireylerin insan hakları alanında uzman avukatların yetişmesini sağlamak amacıyla meslek içi eğitim etkinlikleri düzenlemek, yürütmek ve danışmanlık hizmeti vermek,
(10) Adli görev yapan/yetki kullanan kurum, kuruluş, kişi, diğer yapı ve oluşumlara engellilik temelli ayrımcılık, engelli kişilerin insan haklarının korunması ve eksiksiz olarak uygulanmasını sağlamak amacıyla eğitim vermek,
(11) Toplumun engelli bireylere yönelik önyargı ve tutumlarını değiştirmek, farkındalık oluşturmak amacıyla engelli hakları alanında bilgisini ve duyarlığını geliştirmeye yönelik eğitim ve bilgilendirme projeleri üretmek ve uygulamak,
(12) Birleşmiş Milletler Engellilerin Haklarına ilişkin Sözleşme başta olmak üzere, uluslararası insan hakları belgelerinde benimsenen ilkeler doğrultusunda, engelli bireylere yönelik ayrımcılık içeren hak ihlallerine karşı ulusal ve uluslararası yargı mercilerine başvurmak, uzman avukatlar, hukukçular ve diğer uzmanlar aracılığıyla engellilik temelli ayrımcılığa maruz bırakılanların, ihlal iddialarına yönelik hak aramak, açılmış ve açılacak dava ile yargı süreçlerine müdahillik talebinde bulunmak veya gözlemci olarak yer almak ve etkili hukuki destek sağlamak,
(13) Ulusal ve uluslararası alanlarda yaşanan engelli bireylerin insan hakları ihlalleri ve bu alandaki gelişmeler ile eğilimleri izlemek, bu konularda Türkiye Barolar Birliği Yönetim Kuruluna veri ve bilgi göndermek, rapor sunmak, gerek görüldüğü hallerde yerinde incelemede bulunmak,
(14) Engelli bireylerin insan hakları ve engelli bireylere yönelik ayrımcılıkla mücadele ile ilgili konularda çalışma yapılması için Baro Yönetim Kurullarına tavsiyede bulunulmak üzere Türkiye Barolar Birliği Yönetim Kuruluna görüş bildirmek,
(15) Yasama ve alt düzenleyici işlemler sürecine katkıda bulunmak, gerektiği takdirde önerilerde bulunmak üzere ilgili kurum ve kuruluşlarla iletişim kurmak,
(16) Engelli bireylerin insan hakları faaliyetlerinin toplumsal cinsiyet eşitliği veya kesişimsel ayrımcılık konularında duyarlı bir şekilde planlanmasını ve uygulanmasını sağlamak için hak temelli merkez/kurul/komisyonlarla güçlü bir eşgüdüm sağlamak amaçları ile ilgili gördüğü diğer her türlü etkinlik ve çalışmalarda bulunmak
(17) Komisyon tarafından belirlenecek ihtiyaçlar doğrultusunda alt çalışma grupları oluşturmak (18)Komisyonun yıllık etkinlik raporunun hazırlanması.
(19) Komisyonun amacı doğrultusunda gerekli çalışma programlarının hazırlanması, projelendirilmesi ve yürütülmesi,
(20) Her yıl sonunda komisyonun geçmiş yıla ilişkin etkinlik raporunun hazırlanması, (21)Komisyon çalışma alanı ile ilgili olarak Türkiye Barolar Birliği Yönetim Kurulunun vereceği işlerin yürütülmesi,
(22) Komisyonun amaçlarının gerekli kıldığı çalışma gruplarının oluşturulması ve bu grupların eşgüdümünün sağlanması, çalışma grupları faaliyetleri Türkiye Barolar Birliği Çalışma ve Danışma Kurulları Temel Yönergesine uygun olarak yürütülür.

İKİNCİ BÖLÜM
Komisyonun Genel Yapılanması

Komisyon yapılanması
Madde 5: Engelli Hakları Komisyonu Yapısı şu şekildedir:
A) Koordinatör
B) Dönem Sözcüsü/Sözcüleri
C) Genel Sekreter
D) Yazman
E) Yürütme Kurulu
F) Komisyon Üyeleri
G) Çalışma Grupları

Koordinatör
Madde 6:
(1)Türkiye Barolar Birliği Yönetim Kurulunun kendi içinden belirleyeceği Engelli Hakları Komisyon ile sorumlu üye veya üyeler koordinatör olarak görevlendirilir.

Görev ve yetkileri
Madde 7:
(1) Koordinatörün görevi Türkiye Barolar Birliği ile Engelli Hakları Komisyon arasındaki eşgüdümü sağlamaktır.

Yürütme Kurulu
Madde 8:
(1) Komisyon, ilk toplantısında kendi üyeleri içerisinden, bir sözcü, bir sekreter ve bir yazmandan oluşan Yürütme Kurulunu belirleyerek Yönetim Kurulunun onayına sunar.
(2) Yürütme Kurulu, merkez veya komisyonun faaliyetlerini planlar ve Yönetim Kurulu ile uyum içerisinde gerçekleşmesini sağlar.
(3) Merkez veya komisyona havale edilen yazışmalar, öncelikle Yürütme Kurulu tarafından değerlendirildikten sonra, gerek görülmesi hâlinde merkez veya komisyonun toplantı gündemine alınır.
(4) Yürütme Kurulu, ayda bir toplanır. Yürütme Kurulu toplantıları çevrim içi veya gerek görülmesi hâlinde Koordinatör Üye'nin bilgisi dahilinde yüz yüze yapılabilir.
(5) Yürütme Kurulunun görev süresi bir yıl ve her hâlükârda üyelik süresiyle sınırlıdır.

Sözcü
Madde 9: Dönem Sözcüsü/Sözcülerinin görev ve yetkileri şunlardır:

(1) Sözcü, komisyon üyeleri tarafından, alanda çalışmaları ve faaliyetleri öne çıkan üyeler arasından seçilir.
(2) Sözcü'nün genel ve usule uygun olarak kullanacağı görev ve yetkileri şunlardır:
a) Merkez veya komisyonu temsil etmek,
b) KoordinatörÜye'nin özel olarak görevlendirilmediği durumlarda, Başkan'ın yazılı görevlendirmesiyle ilgili kurumlar önünde TBB'yi temsil etmek,
c) Merkez veya komisyonun amacının gerekli kıldığı faaliyet ve çalışmaların programlanmasını ve yürütülmesini sağlamak, toplantıları yönetmek,
d) Belirlenen sürelerde ve her hâlükârda takvim yılı sonunda, merkez veya komisyonun geçmiş yıla ilişkin faaliyet raporunu Yönetim Kuruluna sunmak.

Merkez veya Komisyon Sekreteri
Madde 10.
(1) Sekreter'in genel ve usule uygun olarak kullanacağı görev ve yetkileri şunlardır:
a) Sözcü ve Koordinatör Üye ile iş birliği içerisinde çalışmak,
b) Merkez veya komisyonun iç işleyişini sağlamak,
c) Merkez veya komisyonun Yönetim Kuruluyla yapacağı yazışmaları düzenlemek, Sözcü ve Koordinatör Üye aracılığıyla Yönetim Kuruluna iletilmesini sağlamak,
d) Merkez veya komisyon tarafından hazırlanan rapor ve çalışmalara son hâlini vermek, e)Belirlenen sürelerde ve her hâlükârda takvim yılı sonunda Yönetim Kuruluna sunulacak raporu hazırlamak.

Merkez veya Komisyon Yazmanı
Madde 11.
(1) Yazman'ın genel ve usule uygun olarak kullanacağı görev ve yetkileri şunlardır:
a) Sözcü ve Koordinatör Üye ile iş birliği içerisinde çalışmak,
b) Merkez veya komisyondaki toplantı tutanaklarını tutmak,
c) Merkez veya komisyon raporlarını kaleme almak veya alınmasını sağlamak ve Yürütme Kuruluna sunmak.

Merkez veya Komisyon Üyeliğinin yahut Yürütme Kurulu Üyeliğinin Süre Dolmadan Boşalması
Madde 12.
(1) Merkez veya komisyon üyeliğinin yahut Yürütme Kurulu üyeliğinin herhangi bir nedenle, süre dolmadan boşalması hâlinde, yeni seçilen üye veya Yürütme Kurulu Üyesi öncekilerin görev süresini tamamlar.

Merkez ve Komisyon Toplantıları
Madde 13.
(1) Merkez ve komisyonlar üç ayda bir olağan toplantılarını yapar. Toplantılardan biri yüz yüze, takip eden diğeri ise çevrim içi düzende olmak üzere gerçekleştirilir. Üyeler, yüz yüze yapılacak toplantıya çevrim içi olarak da katılabilir.
(2) Toplantıya katılamayacak olan üye, durumunu sözcüye bildirir.
(3) Bir yılda üç toplantıya katılmayan üyenin üyeliğinin düşürülmesi talebini Koordinatör Üye Yönetim Kuruluna sunar. Koordinatör Üye, bu üyenin mazeret durumu ile toplantılara katılmamasının çalışmalar üzerindeki etkisi hakkında Yönetim Kurulunu bilgilendirir. Yönetim Kurulu bu açıklamaları dikkate alarak üyeliğin devamına veya sonlandırılmasına karar verir.
(4)İhtiyaç duyulması hâlinde Yönetim Kurulunun isteği ve koordinatör üyenin çağrısı ile olağanüstü toplantılar yapılabilir. Koşullara göre acillik durumunu dikkate alarak, olağanüstü toplantı çağrısı Koordinatör Üye tarafından Başkanlık Divanına veya Yönetim Kuruluna sunulur.
(5)Olağanüstü toplantılar elektronik ortamda da yapabilir. Bu durumda alınan kararlar elektronik olarak imzalanır.
(6) Toplantı yeter sayısı üye sayısının yarıdan bir fazlasıdır. Kararlar, toplantıya katılanların oy çokluğu ile alınır. Toplantıda alınan kararlar Yazman tarafından yazılır ve toplantıya katılan tüm üyeler tarafından imzalanır. Karşı oy kullanan üyeler istedikleri takdirde gerekçelerini kararın sonuna yazdırabilirler.

Komisyon Üyeleri
Madde 14:
(1) Komisyon Üyeleri, TBB Yönetim Kurulunun engelli bireylerin insan hakları ve ayrımcılık konularında çalışma ve etkinlikleri ile tanınan hukukçular arasından seçeceği en çok 20 üyeden oluşur.

Komisyon Görevlileri
Madde 15:
(1) Komisyon görevlileri, komisyon çalışmalarının düzenli olarak yürütülmesine yardımcı olmak, kayıt ve tutanakları düzenli olarak tutmak, arşiv düzenlenmesi ve yazışmaları yürütmek, komisyon amacına uygun araştırmaların yapılması için Türkiye Barolar Birliği Yönetim Kurulu tarafından Türkiye Barolar Birliği çalışanları arasından görevlendirilir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Diğer Hükümler

Komisyonun Giderleri
Madde 16:
(1) Komisyonun amacını ve bu yönergede belirlenen etkinliklerini yerine getirmeye yönelik her türlü giderleri Türkiye Barolar Birliği bütçesinden karşılanır. Yönergenin 2. maddesine göre yapılacak olan etkinliklerin ve yayınların giderleri Komisyon Dönem Sözcüsü/Sözcülerinin önerisi üzerine Türkiye Barolar Birliği Başkanlığı'nca yapılır.

Yürürlük
Madde 17:
(1) Bu yönerge Türkiye Barolar Birliği Yönetim Kurulunun kabulü ile aynı tarihte yürürlüğe girer. Bu yönergenin kabulü ile bu konuda daha önce kabul edilmiş olan Yönetmelik ve Yönergeler yürürlükten kalkmış sayılır.

Yürürlükten Kaldırılan Hükümler
Madde 18:
(1) Yönetim Kurulunun 24.07.2022 tarih ve 2022-1639 sayılı kararı ile kabul edilmiş olan Türkiye Barolar Birliği Başkanlığı Engelli Hakları Komisyonu Yönergesi yürürlükten kaldırılmıştır.

Yürütme
Madde 19:
(1) Bu yönerge hükümlerini Türkiye Barolar Birliği Yönetim Kurulu yürütür.